دیوى دووەمى مرۆڤ و بەرجەستەبووى ڕۆحى مرۆڤایەتییە، ئەو دیوەى گرنگترین مەبەستى بەدیهێنانى مرۆڤە، (جەستە و ڕەوشت) دوو لقی یەکڕەگن، بەجۆرێک هیچ جیاوازییەک لە (خەلق) بونیاندا بوونى نییە، بەڵام یەکەم دیوى بینراوى مرۆڤ و ئەویتر دیوى نەبینراوى، ئەخلاق ناسێنەرى حەقیقى مرۆڤە. هەموو ناڕوونى و چەواشەکارییەکانى ڕوخسار و ڕواڵەتى مرۆڤ ڕاست دەکاتەوە، ئەو نمایندەى بەشە شاراوەکانى مرۆڤە، زۆرێک لە عاریفان ئەم دوو بوونە (ڕۆح و ئەخلاق) بەجۆرێک تێکەڵ بەیەک دەکەن کە هیچ جیاوازییەکى بۆ ناهێڵنەوە،
باسکردن لە کایە ئەخلاقییەکان تولە ڕێى زۆرمان بۆ پێش دەهێنێت، کە دواجار هەموو ئەم ڕێگایانەش پێمان دەڵێن (ئەخلاق) هیندەى ئاو و هەوا گرنگە بۆ ژیان و بەتایبەت ئەم سەردمە کە خودى ئینسانییەت بۆتە شتێکى دەگمەن، نەخوازە بابەتێکى وەک (ئەخلاق). بۆیە کاتێ دەمانەوێت لە بارەیەوە شتێ بزانین، چەندین جۆر و قوتابخانە لە پشت ئەم کایە مەزنەوە خۆى قوت دەکاتەوە، لێرەدا باس لە یەکێک لە جۆرەکانى ئەخلاق دەکەین، ئەویش ئەخلاقى عیرفانییە کە زۆرجار وەک تەواوکارى ئەخلاقە دینییەکان و زۆر جاریش وەک پێشینەى ئەخلاقى پێغەمبەرانە خۆى نمایدە دەکا.
هیوا هه‌وێنی ژیان و عیباده‌ت له دیدی (ئیمامی غه‌زالی)یه‌وه ڕێگاكانی گه‌یشتن به زاتی حه‌ق زۆرن، هه‌ندێك ترس و هه‌ندێك عیشق و ئه‌وین و هیوا ته‌ی ده‌كه‌ن و له‌وێوه ته‌سلیمی ئه‌و ده‌بن، ئیمامی غه‌زالی زانا و سۆفی و عالمی پایه‌به‌رز، له كتێبی (كیمیای به‌خته‌وه‌ری) له‌م بابه‌ته پڕ بایه‌خه‌ی، ده‌یه‌وێت به‌نێو كونج و كه‌له‌به‌ره‌كانی ناخی مرۆڤی دینداردا بڕواته خوار و پێمان بڵێت، كێ ده‌بێته دیندار و له خواترسی ڕاسته‌قینه له ڕێگه‌ی جوان و پڕبه‌هاداره‌كه‌ی (هیوا و خۆشه‌ویستی)یه‌وه؟ كه ناوازه‌ترینی ڕێگاكانه بۆ گه‌یشتن به خالقی مه‌زن.
کۆپی ڕایت 1401 په‌یامی ئیسلاح. ھەموو مافێکی ئەم ماڵپەڕە، پارێزراوە. ئامادەکردن و په‌ره‌پێدان لەلایەن شەریکەی بەرنامەنووسی رووپەل